1K17 Sżatije - laserowy czołg z wielkim rubinem. Ta broń była kosmicznie droga

Pomysł na stworzenie pojazdu bojowego uzbrojonego w laser pojawił się w ZSRR w latach 70. i 80. ubiegłego wieku. Był to czas zimnej wojny i wyścigu zbrojeń między blokiem wschodnim, reprezentowanym przez Układ Warszawski, a blokiem państw zachodnich skupionych w NATO.

Rosjanie obawiali się (i słusznie), że Stany Zjednoczone mogą wyprzedzić ich w dziedzinie technologii wojskowych, zwłaszcza po ogłoszeniu przez prezydenta Ronalda Reagana programu Gwiezdnych Wojen w 1983 r. Ten program zakładał stworzenie systemu obrony przeciwrakietowej opartego na satelitach i laserach.

Więcej o nietypowych czołgach przeczytasz na Spider`s Web:

Rosjanie postanowili nie pozostawać w tyle i rozpoczęli własne badania nad zastosowaniem laserów w celach wojskowych. Jednym z pierwszych projektów był SLK 1K11 Stilet, który był prostym pojazdem opancerzonym z działem laserowym na kadłubie. Kolejnym projektem był Sangwin, który bazował na samobieżnym zestawie przeciwlotniczym ZSU-23-4 Szyłka, z dużym pojedynczym emitorem laserowym zamiast działek. Niewiele wiadomo o próbach i sukcesach lub porażkach tych projektów.

Pomysł został ponownie podjęty pod koniec lat 80., z bardziej zaawansowanym pojazdem. Samobieżny zestaw laserowy 1K17 Sżatije został zaprojektowany przez Nikołaja Dmitrijewicza Ustinowa. Ustinow był naukowcem, radiotechnikiem i radiotechnikiem, ale specjalizował się w technologii laserowej. Był nawet kierownikiem szkoły poświęconej technologii laserowej.

Pojazd 1K17 Sżatije został skonstruowany w zakładzie Uraltransmasz w Jekaterynburgu, pod nadzorem głównego konstruktora, Jurija Wasiljewicza Tomaszowa. Pierwszy prototyp pojazdu został zmontowany w grudniu 1990 r. W 1991 r. pojazd wziął udział w próbach poligonowych, które trwały do 1992 r. po czym 1K17 Sżatije zarekomendowano do przyjęcia przez wojsko.

Jednak pomimo pozytywnych wyników testów pierwszy na świecie czołg laserowy trafił na przeszkodę nie do pokonanie - historię. Rozpad ZSRR, załamanie finansowania armii, wysoki koszt nowego pojazdu, a także niska szybkostrzelność, zmusiły rosyjskie Ministerstwo Obrony do porzucenia projektu. Pojazd nie został wprowadzony do produkcji masowej.

Ggłówne uzbrojenie 1K17 Sżatije było zaprojektowane do niszczenia optycznych systemów przeciwnika, takich jak celowniki, dalmierze czy okulary noktowizyjne. Laser miał zdolność ślepienia i uszkadzania optyki wrogich pojazdów czy urządzeń. Jego działanie opierało się na koncentracji intensywnego promieniowania na celu, co prowadziło do jego uszkodzenia lub zniszczenia. Wiązka laserowa miała również zdolność do podgrzewania i topienia metalu, co mogło uszkadzać pancerz i mechanikę wrogich pojazdów.

Główne działa laserowe miało 15 soczewek. Każdy z 12 kanałów optycznych (górny i dolny rząd) mógł być niezależnie ustawiany na cel, dostosowując się do odległości i warunków. Środkowe soczewki służyły do wykrywania i śledzenia ruchomych obiektów, zarówno w dzień jak i w nocy. Każda soczewka miała specjalną powłokę, która zapobiegała odbiciom i rozproszeniom światła.

Główną bronią pojazdu był promiennik laserowy, urządzenie do generowania wiązki o wysokiej energii. 1K17 Sżatije dysponował przy tym laserem opartym na ważącym 30 kg sztuczny rubinie. Był to jeden z powodów, dla którego czołg laserowy był bardzo drogi.

Laser rubinowy ma prostą konstrukcję, typową dla laserów, w których ośrodkiem czynnym jest ciało stałe. Materiałem aktywnym był kryształ rubinu ukształtowany w formie walca. Jego końce zostały wypolerowane, pokryte srebrem i służyły jako zwierciadła dla lasera. Rubin umieszczono w specjalnym spiralnym pojemniku z lampami wyładowczymi i pompowano optycznie lampą ksenonową przez boczne powierzchnie. Układ taki pomagał wzmocnić ogólną wiązkę laserową i zwiększać konwergencję.

Zaletą 1K17 była możliwość prowadzenia dokładnego ognia z odległości dwukrotnie większej niż zasięg przeciętnej armaty czołgu. 1K17 Sżatije miał jednak wiele wad. Najpoważniejsze z nich stanowiły niska szybkostrzelność, wydajność strzału obniżana przez dym czy mgłę, skomplikowana obsługa i wysokie koszty produkcji.

Z dwóch laserowych czołgów, które wyprodukowano, jeden został zezłomowany, a drugi jest wystawiony w Wojskowym Muzeum Techniki we wsi Iwanowskie pod Moskwą.

1K17 Sżatije był niezwykłym krokiem naprzód w dziedzinie technologii laserowej, który mógł mieć duży wpływ na wynik na polu walki, gdyby został wprowadzony do służby. Jednak jego koszt i ograniczona użyteczność sprawiły, że stał się jednym z wielu zapomnianych projektów z czasów zimnej wojny.