USOS - tak się studiuje w XXI wieku
Być może kiedyś dzień w dzień stało się w legendarnych kolejkach do dziekanatu, być może trudno opisać emocje towarzyszące przeglądaniu listy w rozpaczliwym poszukiwaniu przynajmniej trójki z egzaminu. Ja i moi rówieśnicy takich wspomnień mieć już raczej nie będziemy za sprawą systemu USOS, który swoją drogą mój wydział przynajmniej wprowadził podobno rok po tym jak studenci rozbili w pył szklane drzwi od dziekanatu podczas rejestracji do grup egzaminacyjnych w myśl zasady "kto pierwszy, ten lepszy".
USOS, pieszczotliwie nazywany Kolegą USOSem, czyli Uniwersytecki System Obsługi Studentów narodził się w głowach pracowników Uniwersytetu Warszawskiego już w 1999 roku, a kilka miesięcy później pierwsza wersja usługi zadebiutowała w sieci. USOS i powiązane z nim usługi stanowią prawdziwy cyfrowy kombajn służący obsłudze studentów największych polskich uczelni - od procesu rekrutacji począwszy, poprzez obsługę zainteresowanego aż do momentu uzyskania dyplomu.
Ten drugi aspekt wydaje się szczególnie istotny, ponieważ to właśnie z nim studenci mają do czynienia przez trzy, pięć lub więcej lat kariery naukowej. Opcji jest cała gama - ustalanie planów zajęciowych, rejestracja na poszczególne zajęcia, wykłady specjalizacyjne, składanie podań do dziekanatu, sprawdzanie własnych ocen, organizacja stypendiów, komunikacja ćwiczeniowców z grupami zajęciowymi i w drugą stronę. To pewnie tylko wierzchołek góry lodowej, bardziej pilni studenci mogą jeszcze kontrolować status swoich stypendiów, kwestię podróżowania między uczelniami, aż w końcu rozpocząć przewód doktorski.
USOSem władają wykładowcy, nieocenione panie z dziekanatu oraz obsługa administracyjna. Rozwojem samego projektu zajęło się zaś specjalnie powołane w tym celu konsorcjum kilku uczelni. Tym samym w chwili obecnej z nowoczesnego systemu korzysta cała masa szkół wyższych, uniwersytetów, politechnik, etc.
Idea i sposób realizowania podstawowych funkcji USOSa jest realizowana dość płynnie - trudno sobie dziś wyobrazić wygodne studiowanie bez kilku z jego opcji - podobnie zapewne, jak trudno sobie wyobrazić internet na przykład bez Google'a. Nie zmienia to jednak faktu, że jak na projekt o quasipublicznym charakterze system USOS pozostawia wiele do życzenia.
Rozwój platformy jest dość mozolny, nowe funkcje raczej nie są wprowadzane, zaś reakcja na błędy zgłaszane przez użytkowników - raczej znikoma. USOS jest też daleki od przejrzystości i uniwersalności zawodowych systemów wykorzystywanych w prywatnych przedsiębiorstwach, na dodatek bardziej rozgarnięci technologicznie studenci są w stanie łatwo dostosować go swoich potrzeb, zyskując w ten sposób ogromną przewagę nad kolegami ze studiów choćby w licznych rejestracjach premiujących szybkość reakcji (i internetu). Nie wszystkie aspekty USOSa aktualizują się w trybie rzeczywistym i konieczna jest stosowna "synchronizacja danych" przeprowadzana czasem kilkukrotnie w ciągu dnia. Na domiar złego uczelnie trzymają swoje systemy na serwerach bardzo słabej klasy, w związku z czym w istotnych momentach studenckiego życia przeciążenia, awarie i błędy są na porządku dziennym.
Idea USOSa jest doskonała, mamy w końcu XXI wiek. Nie mogę jednak oprzeć się wrażeniu, że pomimo mnogości funkcji i obsługiwania naprawdę gigantycznych baz danych, system ten zatrzymał się nieco w rozwoju, a zawsze był dość daleki od ideału. USOS 2.0 byłby świetnym prezentem dla przyszłych pokoleń studentów i ich wykładowców.
