W „Emie” taniec pochłania niczym ogień. Oceniamy nowy film twórcy „Jackie”

Pablo Larraín zyskał zainteresowanie krytyków i publiczności dzięki chilijskiej trylogii (jej ostatnia część „Nie” była nawet nominowana do Oscara w kategorii najlepszy film nieanglojęzyczny), w której pokazał, jak wyglądało życie Chilijczyków w czasie dyktatury Augusto Pinocheta. Nawet kiedy wyjechał z rodzinnego kraju, aby romansować z Hollywood, postanowił wziąć na warsztat jedno z najbardziej traumatycznych wydarzeń w historii Stanów Zjednoczonych, opowiadając o zabójstwie Johna F. Kennedy’ego z perspektywy jego żony w „Jackie”. W „Emie” tylko pozornie zostawia za sobą przeszłość i politykę. Z wrażliwością godną twórców rumuńskiej nowej fali mówi bowiem o problemach postreżimowego społeczeństwa, komentując jego kondycję za sprawą losów tytułowej tancerki, pochłoniętej aktem nieustannej autokreacji i poszukiwaniami własnej tożsamości.

O ile w pierwszym przypadku był on formą naśladownictwa i pozwalał na chwilę zachłysnąć się amerykańskimi ideałami, tak tutaj jest czymś oryginalnym, daje możliwość indywidualnego zdefiniowania siebie i swoich emocji przez protagonistkę. Poznajemy ją zaraz po tym, jak ponosi największą porażkę w swoim niedługim przecież życiu. W miarę rozwoju akcji dowiemy się, że adoptowany syn podpalił mieszkanie, a w pożarze ucierpiała jej siostra. Postanowiła więc oddać podopiecznego do ponownej adopcji. Tym samym Lorrain buduje swoją narrację wokół tematu społecznego tabu. Korzysta przy tym z konwencji melodramatu rodzinnego, ale przesuwa jego akcenty, skupiając się na psychologii głównej bohaterki. Protagonistka nie wyzbyła się bowiem uczuć rodzicielskich względem kilkuletniego Polo. Często o tym wspomina, a z traumą, jaką przeżywa, radzi sobie, porzucając męża i wpadając w wir hedonistycznych przyjemności. Jest zawieszona między dwoma światami. Z jednej strony dręczy ją poczucie matczynych obowiązków, a z drugiej młodociana fascynacja społeczną transgresją, chęcią wyszalenia się. Kolejne dni upływają jej na zabawie z koleżankami i nawiązywaniu przelotnych romansów.

Nawet jeśli kreująca główną bohaterkę Mariana Di Girolama rozsadza ekran swoją energią, widzowi trudno jest z nią sympatyzować. Tak jak nie mogliśmy polubić René w „Nie”, bo chociaż marketingowymi chwytami walczył z reżimem Pinocheta, to niekoniecznie robił to z pobudek ideologicznych, tak samo motywacje działań Emy nie są do końca jasne. Napędzająca ją miłość rodzicielska w ogóle nie jest odczuwalna. Larraín ucieka w typowo ambientową narrację, serwując nam kolejne epizody losów protagonistki. Rozrzuca je na fabularnej osi czasu, rezygnując ze scenariuszowej spójności. Nie znajdziemy tu ciągu przyczynowo-skutkowego. Zamiast tego opowieść rytmizują liczne sceny tańca i podpaleń miotaczem ognia, którymi reżyser tchnął w nią anarchistycznego ducha.

Z ekranu co chwilę atakują nas neonowe światła i feeria barw, a w głośnikach refleksyjna elektronika miesza się z wesołymi rytmami reggaetonu. Wszystko to nadaje filmowi teledyskowej formuły, która współgra z rwaną narracją. Tylko dzięki temu od produkcji nie sposób się oderwać. Z utęsknieniem czeka się na kolejne sceny tańca i ognia pochłaniającego kadry, mające na celu wchłonąć nas w świat przedstawiony. Pozwalają one przymknąć oczy na wszelkie dłużyzny i powtórzenia, bo „Ema” zdaje się rozlatywać, kiedy przyjrzymy się jej bliżej i być klasycznym przykładem przerostu formy nad treścią. To jednak tylko pozory. Reżyser kręci się w kółko, testując naszą cierpliwość, ale chowa kilka asów w rękawie. Trzyma je w ukryciu do samego końca.

W ostatnim akcie działania protagonistki nabierają sensu. Jasne stają się jej motywacje i cele, a nawet to, że cały czas błędnie próbowaliśmy sklasyfikować film gatunkowo, bo mieliśmy do czynienia z thrillerem psychologicznym. Jego konwencja została jednak wyprana z emocjonalnych konotacji i wszelkiego napięcia. Gdyby reżyser zdecydował się ujawnić w początkowych scenach to, czego dowiadujemy się w finale, moglibyśmy się bardziej zaangażować w przedstawianą historię. Tym samym zamiast suspensu otrzymujemy zaskoczenie i przez półtorej godziny tarzamy się w moralnej degrengoladzie. Łatwo będzie więc zrozumieć widzów, którzy bardzo szybko zechcą przerwać seans. Jeśli jednak zdecydujecie się wytrwać do jego końca, „Ema” porwie was do tańca, uwodząc swoim buntem ukrytym w fabularnej i formalnej transgresji.