„Curtiz – Węgier, który wstrząsnął Hollywood” to film o kinie, jakiego potrzebujemy (nie tylko) w czasach pandemii

W swoim pełnometrażowym, fabularnym debiucie Tamas Yvan Topolanszky opowiada o nich, zaglądając za kulisy „Casablanki”, która regularnie pojawia się w zestawieniach najlepszych filmów wszech czasu. Fabuła produkcji w zaskakująco przenika się z prawdziwym życiem. Twórca śledzi tytułowego reżysera, pokazując jego walkę z cenzurą oraz próby radzenia sobie z rodzinnymi dramatami i każąc mu co chwilę stawać przed dylematem mieć czy być.

Nie stawia mu jednak pomnika trwalszego niż ze spiżu. Curtiz nie jest bez skazy. Zostawił żonę i stracił kontakt z córką, który przyjdzie mu chwilowo odnowić. Jego ludzka strona kontrastuje z artystycznym temperamentem. Podczas gdy jako człowiek wydaje się zagubiony, w sztuce odnajduje się bez problemu, nawet jeśli ze względu na jego węgierski akcent scenograf zamiast przygotować kałuże przyprowadza na plan pięć pudli.

Curtiz staje się archetypem bezkompromisowego reżysera. Pytany o swój cel odpowiada, że chce być najlepszym reżyserem w historii kina. My wiemy, że dzięki „Casablance” trafił do czołówki w swojej branży, zdobywając jedynego w swojej karierze Oscara. Ale tutaj widzimy, że okupione to zostało potem, problemami i ciągłymi starciami z przełożonymi. Głównego bohatera nie interesuje bowiem polityka. W głębokim poważaniu ma to, że zdaniem cenzora samoloty symbolizują strach. Dla niego liczy się tylko sztuka. Jest więc butny i arogancki, ale jego geniusz pozwala mu to wybaczyć.

Warto wspomnieć, że to właśnie Curtiz spopularyzował w Hollywood ujęcia z kranu czy niekoniecznie zgodne z ideą kina stylu zerowego ustawienia kamery. Twórca od nich nie stroni. Wybiera je, aby nieraz skrzywić perspektywę. Pokazać w jaki sposób jego bohater doznał olśnienia i wymyślił w jaki sposób ominąć braki budżetowe. Swoją opowieść nasącza jednocześnie klimatem „Casablanki”.

I nie chodzi tu tylko o kultowe cytaty pokroju „zagraj to jeszcze raz”. Wcielający się w aktorów odtwórcy ról poza planem zachowują się tak jak postacie z filmu. József Gyabronka bez przerwy jest tu czarujący niczym S.Z. Sakall chodzący w „Casablance” po knajpie Ricka. Z uśmiechem na ustach i dziadkowym wdziękiem przemyka na drugim planie zawsze mówiąc do rzeczy i zarażając swoim optymizmem. Nie spodziewajcie się jednak zobaczyć największych gwiazd produkcji. Humphreya Bogarta i Ingrid Bergman usłyszymy, ale nie dane nam będzie widzieć ich twarzy. I bardzo dobrze, bo trudno sobie wyobrazić kogoś, kto mógłby oddać charakterystyczny dla nich styl gry.

W przeciwieństwie do Boba Fosse’a i jego zafascynowania, nie bójmy się tego określenia, kiczem w „Kabarecie” osiągane jest za pomocą monochromatycznych zdjęć. To one wzmagają wrażenie nadchodzącej apokalipsy. W końcu świat się wali, a bohaterowie zamknięci są w studiu, gdzie starają się dostarczyć rozrywki widzom, którzy są atakowani informacjami o trwającej właśnie w Europie II wojnie światowej.

W ujęciu Topolanszky’iego „Casablanca” staje się filmem o czym zechcemy i czego właśnie potrzebujemy. Jest w niej nadzieja, nieco patriotyzmu i zachęta do podjęcia walki. I chociaż „Curtiz – Węgier, który wstrząsnął Hollywood” powstało w 2018 roku, jego pojawienie się na Netfliksie właśnie w marcu 2020 roku zdaje się symboliczne. W czasie pandemii przypomina wszystkim, że nadrzędną funkcją kina jest eskapizm. I to może nam pomóc przetrwać nawet najtrudniejszy okres.