Woodstock, Matrix i początek II wojny światowej. 2019 to rok wielkich rocznic w historii i popkulturze

Na początek cofamy się aż o 80 lat. Rok 1939 był jednym z najbardziej przełomowych w historii rozwoju kinematografii. Może nawet nie tyle technicznie, co jeśli chodzi o popularyzację kina jako głównej rozrywki masowej widowni w XX wieku. W tym roku w kinach pojawiły się dwa filmy, które przeszły do historii popkultury. Pierwszy to „Czarnoksiężnik z Oz”, a drugi to „Przeminęło z wiatrem”. Oba przeszły do kanonu kina, a drugi jest najchętniej oglądanym i najbardziej kasowym filmem wszech czasów. Nie uwzględniając inflacji, przy dzisiejszych cenach biletów „Przeminęło z wiatrem” zarobiłoby ponad 3,7 mld dol.

O wiele smutniejszą rocznicą jest ta przypominająca nam, że w 2019 roku minie już 80 lat od agresji Niemiec na Polskę i tym samym rozpoczęcia najstraszniejszego konfliktu wojennego w dziejach ludzkości. Ciągle trudno mi sobie uzmysłowić, że raptem kilkadziesiąt lat temu na naszych ziemiach rozgrywał się trudny do wyobrażenia horror.

Tragiczne wydarzenia mające miejsce podczas wojny zmieniły kompletnie losy świata, tam politycznie, społecznie jak i kulturowo. Po II wojnie na dobrą sprawę rozwinęła się popkultura oraz masowa produkcja na skalę globalną. Można domniemywać, że jest to swego rodzaju autoterapeutyczny model rozwoju społeczeństwa, który po okropnościach musiał sobie znaleźć zawór bezpieczeństwa i furtkę do ucieczki do innego, lepszego świata. Także w sensie dosłownym.

Po dziś dzień cała masa filmów ciągle powraca do tego tematu, od poważnego podejścia w takich filmach jak „Lista Schindlera”, „Dunkierka” czy „Szeregowiec Ryan”, po próby rozrywkowego spojrzenia („Bękarty wojny” czy niedawna „Operacja Overlord”).

Prawdopodobnie najlepszy kostiumowy film w historii do dziś stanowi punkt odniesienia dla wszystkich wielkich superprodukcji. „Ben Hur” zdobył rekordową liczbę 11 Oscarów, a także przez dekady był w czołówce najbardziej kasowych filmów wszech czasów.

Festiwal Woodstock to punkt zwrotny w historii popkultury, ale też i rozwoju społecznego w XX wieku. Nie tylko był to milowy krok dla popularyzacji muzyki rockowej, ale też pierwsze tak masowe zebranie całego pokolenia ludzi, które jeszcze nigdy na tak wielką skalę nie miało poczucia tworzenia wspólnoty. W kolejnych dekadach widzieliśmy kolejne tego inkarnacje, wraz z coraz to liczniejszymi i wyraźniejszymi subkulturami.

Rok 1969 był przełomowy nie tylko dla rocka, ale i szeroko rozumianej muzyki rozrywkowej. Wtedy to na przykład świat po raz pierwszy usłyszał o muzycznie uzdolnionej rodzinie Jacksonów, która z miejsca zawładnęła amerykańską, a później i światową wyobraźnią. Z czasem okazało się, że najmłodszy z braci, Michael, zostanie jednym z najpopularniejszych ludzi w historii i zapisze się w annałach jako król muzyki pop.

Pół wieku w tym roku stuknie płycie, która zdefiniowała muzykę rozrywkową w XX wieku. Już sama okładka przeszła do historii i stała się wizualnym symbolem naszych czasów. W moim osobistym zestawieniu od zawsze jest to najlepsza płyta wszech czasów. Genialnie łącząca ambicje z przystępnością. Pokazująca, że szeroko rozumiany pop może być czymś zdecydowanie więcej niż tuptaniem nóżką i śpiewaniem piosenek o miłości. Tym albumem Beatlesi pokazali się światu jako wybitni artyści. Przez wiele, wiele lat nie pojawiła się na rynku płyta, która była w stanie zbliżyć się do geniuszu „Abbey Road”.

Często nie potrafię sobie wyobrazić, że jeszcze ponad 50 lat temu istniał świat, który nie znał rocka i Led Zeppelin. Ja mam wrażenie, jakby istnieli oni zawsze. W każdym razie, historię rocka definiuje dla mnie jedno wydarzenie. Jest nim debiut Led Zeppelin. Istnieje więc czas przed Led Zeppelin i po.

1 lipca 1979 roku kultura popularna dostała potężny zastrzyk energii. Wtedy to bowiem, w Japonii, zadebiutował pierwszy przenośny odtwarzacz kaset magnetofonowych. Było to też pierwsze „mobilne” urządzenie od czasu wynalezienia przenośnego radia w latach 50. Walkman szybko stał się nieodłącznym elementem codziennego życia każdego nastolatka. Zapowiadał też nadejście ery zupełnie nowych odbiorców popkultury, nastawionych na nieograniczony dostęp do ulubionych piosenek. Lata później ewoluowało to w Discmany, potem w odtwarzacze MP3, a dziś doszliśmy do punktu, gdy mamy pod ręką smartfona z dostępem do ogromnych bibliotek serwisów streamingowych.

To kolejna jakże ważna data dla naszego kraju. 4 czerwca 1989 roku jest symboliczną datą upadku komunizmu w Polsce. A wydarzenie to jest tak istotne dla Polski nie tylko dlatego, że dało nam długo wyczekiwaną demokrację oraz wolność otwierającą nas na świat zachodni. Obalenie komuny 30 lat temu w Polsce było pierwszym klockiem domino, które ostatecznie doprowadziło do całkowitego zakończenia Zimnej wojny trwającej od 1947 roku. To wydarzenie nie tylko zmieniło bieg historii politycznej, ale też powiększyło rynek zbytu oraz produkcji dóbr (pop)kultury. I - podobnie jak przy okazji innych wskazanych powyżej wydarzeń historycznych - nie zawsze dociera do mnie, że to wszystko wydarzyło się tak niedawno.

5 kwietnia 1994 światem wstrząsnęła tragiczna wiadomość, która była jednym z pierwszych tak mocnych uderzeń w pokolenie X. Świat przeżył już podobne wielkie straty, mając w pamięci choćby Marylin Monroe czy Elvisa Presleya. Ale minęły co najmniej dwa pokolenia zanim doszło do podobnej tragedii dotykającej wielką popkulturową personę. I niestety, śmierć Cobaina rozpoczęła smutny i straszny ciąg samobójstw pośród gwiazd muzyki, którego apogeum miało miejsce na przestrzeni 2016 i 2017 roku.

To był bez wątpienia najbardziej oczekiwany film XX wieku. Ale niestety przez to, że rozczarował tak wielu, okazał się też jednym z bardziej znienawidzonych. Prequel klasycznych „Gwiezdnych wojen” to zdecydowany przesyt kiczowatego CGI i dziwacznych pomysłów George'a Lucasa, czyli midichlorianów oraz Jar Jar Binksa. No, ale i tak jest to lepszy film niż „Ostatni Jedi”.

Aż trudno uwierzyć, że w marcu minie 20 lat od premiery „Matriksa”. To film, którzy przedefiniował nowoczesne kino popularne i pokazał, że można stworzyć komercyjne widowisko, które, bazując na znanych motywach kulturowych oraz bogatej symbolice, wytworzy nowy mit, idealnie wprowadzający masowego widza w XXI wiek. Angażująca i stymulująca wyobraźnię historia, kultowe postaci oraz przełomowe efekty specjalne do dziś rezonują pośród fanów kina, a ich ślady można znaleźć w grach wideo, reklamach, teledyskach itd. Jeśli przyjmiemy, że lata 80. Zostały ukształtowane przez serial „Miami Vice” oraz film „Człowiek z blizną”, tak faktura XXI wieku, ma swoją genezę właśnie w „Matriksie”. Tak dosłownie jak i w przenośni.

Wprawdzie nastoletni wykonawcy stający się gwiazdami pop nie są wcale nowym trendem (wystarczy wspomnieć o Stevie’em Wonderze czy Michaelu Jacskonie), tak naprawdę to jednak fenomen Britney Spears stanowił zupełnie nowe rozdanie w popkulturze. Fenomen teen pop bazował w dużej mierze na lawirowaniu pomiędzy niewinnością, a wyuzdaniem i epatowaniem, wcale nie taką zakamuflowaną, seksualnością. A biorąc pod uwagę, że jest to produkt, którego target stanowi najbardziej atrakcyjna grupa docelowa

Ta rocznica minęła mi niezmiernie szybko. Tym niemniej, na świecie żyją miliony ludzi, narodzeni w świecie, w którym istniał Gmail i Facebook. Są całe pokolenia, które nie znają świata bez nich. Facebook doprowadził do jednej z najważniejszych zmian społecznych w historii. Jeszcze nigdy nie byliśmy ze sobą tak mocno i licznie połączeni, nie tylko wirtualnymi więzami, ale też emocjonalnymi. Plusów tego stanu rzeczy jest co najmniej tyle samo, ile minusów.

To niesamowite, że mija już 10 lat. Żałoba po odejściu Króla Popu 25 czerwca 2009 roku ogarnęła cały świat i trwała przez długie miesiące. Wielu ludzi do dziś nie otrząsnęło się z tego do końca. I choć sama śmierć Jacksona nadal jest tajemnicza, a w ostatnich latach życia muzyk znajdował się na obrzeżach popkultury, to bez wątpienia był to ogromny wstrząs, po którym branża muzyczna nie wygląda już tak samo.