Dwa tablety, laptop, syntezator i fotokomórka w okularach, czyli jak Stephen Hawking komunikuje się ze światem

Stephen Hawking jest najbardziej znanym z żyjących współcześnie fizyków, i na pewno jednym z najbardziej rozpoznawanych naukowców w ogóle.

Jego charakterystyczna sylwetka, skurczona na inwalidzkim wózku, komunikująca się za pomocą specjalnego urządzenia, pojawiała się w ogromnej ilości filmów, seriali i programów telewizyjnych, łącznie z Simpsonami. W Simpsonach zresztą zagrał (swoim charakterystycznym głosem) sam siebie, podobnie jak w Star Treku, "Teorii wielkiego podrywu", jak i na płycie Pink Floyd. W styczniu na ekranach polskich kin pojawi się film, będący biografią wcześniejszego okresu życia Stephena Hawkinga, "Teoria wszystkiego", w którym młodego naukowca zagrał Eddie Redmayne.

Dla wielu ludzi obdarzonych przez los trudnościami w poruszaniu się lub jakąś formą inwalidztwa, triumf umysłu nad ciałem, jakiego przykładem jest postać Stephena Hawkinga jest motywacją i inspiracją. Ten człowiek, mimo swoich trudności, odnosi sukcesy. Również towarzyskie: Greg Mann wspomina o jego przypadkowym spotkaniu w Hawkingiem w restauracji w pobliżu kalifornijskiej Politechniki - profesor zjadł obiad w towarzystwie trzech pięknych studentek, które usługiwały mu we wszystkim.

Oprócz choroby, która spowodowała jego niezdolność do poruszania się (ALS - stwardnienie zanikowe boczne), jego osłabiony organizm poddaje się różnym infekcjom, które są dla niego o wiele groźniejsze niż dla zdrowego człowieka. Przykładem tutaj może być zapalenie płuc, które przeszedł w 1985 roku - jego przebieg spowodował, że kompletnie stracił możliwość wypowiadania się za pomocą strun głosowych. W poprzednim okresie udawało mu się jeszcze samodzielnie komunikować, choć jedynie najbliżsi rozumieli co ma do powiedzenia.

Początkowo stosowano komunikację wspomaganą (partner assisted scanning) - żona naukowca wskazywała kolejne litery na karcie, a Hawking dawał jej sygnał unosząc brwi (jedyny ruch jaki mógł wtedy wykonać). Sytuacja poprawiła się, gdy otrzymał od inżyniera Waltera Woltosza specjalny program który potrafił między innymi przewidywał najczęściej używane kombinacje liter, czyniąc wpisywanie słów o wiele szybszym. Program ten nazywał się Words+ Equalizer, a technologia wykorzystywana w nim używana jest przez Hawkinga do dziś. Dzięki Words+ Equalizer profesor był w stanie wybierać całe słowa do wypowiedzi (podobnie jak w systemie podpowiadanych słów przy pisaniu SMS-a), przy pomocy ruchu nadgarstkiem. System mógł być używany również przy pomocy ruchu (nacisku) głowy lub ruchem gałek ocznych. Po złożeniu słów w zdanie, syntezer mowy odczytywał całe zdanie.

Jest on często aktualizowany, tak aby odpowiadał nowszym konfiguracjom sprzętu. W tej chwili system do komunikacji Stephena Hawkinga składa się z:

Co ciekawe, przyczyną że charakterystyczny głos kojarzony z Hawkingiem pozostaje wciąż ten sam, jest fakt, że wciąż używa on tego samego oprogramowania do syntezy mowy. Jest to CallText 5010 wyprodukowany przez firmę Speech Plus.

Prezentuje on ekranową klawiaturę i kursor poruszający się najpierw pomiędzy rzędami liter, a potem pomiędzy literami w rzędzie. Profesor Hawking zatrzymuje kursor ruchem policzka, przecinając tym samym podczerwony promień który przestaje docierać do fotokomórki. Fotokomórka jest przymocowana do jego okularów.

EZ Keys służy również do poruszania kursorem myszy. Dzięki temu Hawking może czytać i odpowiadać na maile (używa klienta Eudora), oraz przeglądać strony WWW (korzysta z przeglądarki FireFox). Wykłady pisze, minimalistycznie, w standardowo dołączonym do Windows Notatniku. Korzysta również ze Skype'a - jak twierdzi, rodzina i najbliżsi przyjaciele potrafią wiele odczytać z jego mimiki - mimo, że dla postronnych jego twarz może wydawać się bez wyrazu.

Intel stworzył zespół inżynierów dedykowany problemom Hawkinga z komunikacją. Pod uwagę brane są m.in. technologie rozpoznawania twarzy i interfejsów kontrolowanych mózgiem.

Przykład Stephena Hawkinga powinien być inspiracją dla wszystkich z nas, często marudzących, że nie da się czegoś zrobić. Jestem pewien że ma on trudniej niż większość narzekających. Urządzenia i oprogramowanie których używa to nie jest jakaś kosmiczna technologia - ale pomagają mu w codziennym życiu i komunikacji.