A czy Ty jesteś piratem? (Q&A)

W poprzednim moim artykule (https://spidersweb.pl/2012/07/czy-gogle-musi-cenzurowac-wyniki-wyszukiwania.html) opisałem perypetie Google, pośrednio związane z niezgodną z prawem dystrybucją materiałów audio-video przez sieci torrent czy serwisy takie jak MegaUpload i RapidShare. Dyskusja w komentarzach, ale również moje codzienne obserwacje wypowiedzi internautów wykazują, że nadal niewiele osób zdaje sobie sprawę (w sposób świadomy), kiedy pobranie lub udostępnienie programu komputerowego, filmu czy piosenki jest niezgodne z prawem. Dlatego też zdecydowałem się w miarę zwięźle opisać poniżej typowe sytuacje, które można ocenić pod kątem zgodności z przepisami, a tym samym określić zakres ewentualnej odpowiedzialności karnej bądź cywilnoprawnej.

Na wstępie chciałbym zaznaczyć, że poniższy tekst ma charakter opisowy, a dokonana interpretacja przepisów prawa nie ma związku z moimi prywatnymi poglądami na temat piractwa. Aby mieć jasność co do pojęć używanych w dalszej części artykułu, chciałbym zwrócić uwagę na rozróżnienie, po pierwsze – programu komputerowego od innych typów materiałów, takich jak film, muzyka czy ebook, a po drugie – sytuacji, w której internauta wyłącznie pobiera danych utwór, od jego rozpowszechniania. Wpływa to bowiem na zróżnicowanie sytuacji prawnej danej osoby, co omówię poniżej.

Czy pobierając film z RapidShare popełniam przestępstwo?
Nie. Zgodnie z art. 23 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (dalej: u.p.a.p.p.)linki do cytowanych aktów prawnych znajdują się na końcu artykułu), „bez zezwolenia twórcy wolno nieodpłatnie korzystać z już rozpowszechnionego utworu w zakresie własnego użytku osobistego”. Warto tutaj zwrócić uwagę na pojęcie „rozpowszechnienia”, które zostało przez ustawodawcę zdefiniowane w art. 6 ustawy. Zgodnie z tą definicją, o rozpowszechnieniu utworu możemy mówić wyłącznie w sytuacji, gdy twórca wyraził na to zgodę. Co prawda, ciężko oczekiwać, by właściciele praw autorskich do hollywoodzkich superprodukcji wyrażali zgodę na publikację kopii utworów na MegaUpload et consortes, ale jeśli są to kopie materiału już opublikowanego (wydana książka, film po oficjalnej premierze etc.), pobranie takich plików mieści się z granicach dozwolonego użytku.

Czy wrzucając film na Chomikuj.pl łamię prawo?
Tak, przy założeniu, że dostęp do pliku jest publiczny, tj. dostępny dla teoretycznie nieograniczonej liczby osób. Prawo dozwolonego użytku zawiera co prawda możliwość udostępniania utworów, ale jest to ograniczone wyłącznie do kręgu osób pozostających w związku osobistym (rodzina, znajomi). W przeciwnym wypadku, publikowanie materiałów objętych prawami autorskimi jest przestępstwem określonym w art. 116 u.p.a.p.p. („Kto bez uprawnienia albo wbrew jego warunkom rozpowszechnia cudzy utwór w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, artystyczne wykonanie, fonogram, wideogram lub nadanie”), co jest zagrożone karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat dwóch. Jeśli dodatkowo na rozpowszechnianiu cudzych utworów sprawca osiąga korzyść majątkową, kara może być zwiększona do lat trzech (jeśli korzyść ma charakter incydentalny), a nawet pięciu (gdy sprawca uczynił z przestępstwa stałe źródło zarobkowania).

Czy pobierając „torrenty” łamię prawo?
Tak, jeśli klient p2p jednocześnie udostępnia pobierany materiał (co ma miejsce w większości popularnych klientów tej usługi). Takie udostępniania nie mieści się w granicach dozwolonego użytku, i podobnie jak we wcześniejszym przykładzie, jest przestępstwem określonym w art. 116 u.p.a.p.p.

Mam nielegalną kopię Photoshopa. Czy coś mi grozi?
Posiadanie nielegalnych kopii programów komputerowych jest w prawie polskim przestępstwem kradzieży, określonym w art. 278 § 2 kodeksu karnego, zagrożonym karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat (w wypadku mniejszej wagi, możliwe jest zastosowanie wobec sprawcy grzywny, kary ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do jednego roku). Ważna uwaga – odpowiedzialność karna za to przestępstwo nie jest uzależnione od zainstalowania lub korzystania z programu, penalizowane jest samo wejście w posiadania programu bez zgody osoby uprawnionej (np. producenta).

Powyższe pytania są związane z najczęściej pojawiającymi się wątpliwościami, dotyczącymi praw autorskich w kontekście rozpowszechniania utworów muzyczny, filmowych czy programów komputerowych. Jeśli macie jakieś wątpliwości w powyższym zakresie, zachęcam do dyskusji w komentarzach.

Akty prawne:
1. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych http://isap.sejm.gov.pl/Download?id=WDU19940240083&type=3
2. Kodeks karny http://isap.sejm.gov.pl/Download?id=WDU19970880553+2012%2405%2431&type=3